Przepisy prawne dotyczące alimentów
Potrzeby dodatkowe i specjalne
Wysokość roszczenia alimentacyjnego ustalana jest na podstawie zapotrzebowania i poziomu niezaspokojenia potrzeb osoby uprawnionej oraz zdolności finansowej świadczeniodawcy. Dłużnicy alimentacyjni muszą przy tym świadczyć nie tylko tzw. alimenty elementarne, ale również w pewnych okolicznościach pokrywać koszty tzw. potrzeb dodatkowych lub specjalnych.
Alimenty elementarne pokrywają jedynie koszty godziwego zapotrzebowania życiowego, to znaczy dotyczą wydatków w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb w zakresie wyżywienia, mieszkania, ubrania, pielęgnacji ciała i zdrowia, a ustalane są według zasad zawartych w tzw. Düsseldorfer Tabelle. Tabela ta podzielona jest na grupy dochodów i wiek osób uprawnionych i zawiera stałe stawki, według których obliczana jest wysokość świadczenia w poszczególnych przypadkach. Kwota świadczenia obliczona na podstawie stawek Düsseldorfer Tabelle przeznaczona jest na pokrycie elementarnych kosztów utrzymania dziecka dotyczących mieszkania, wyżywienia, ubrania, pielęgnacji ciała oraz osobistych potrzeb codziennego życia, nie dotyczy ona jednak wydatków związanych ze składkami na ubezpieczenie zdrowotne i pielęgnacyjne, opłatami za przedszkole i porównywalne formy opieki oraz na inne tzw. potrzeby dodatkowe lub specjalne.
Potrzeby dodatkowe dziecka to takie, które występują regularnie lub co najmniej przez dłuższy czas i wykraczają poza zwykłe potrzeby, czyli nie mieszczą się w stawkach przewidzianych w Düsseldorfer Tabelle, ale ich koszt można obliczyć i można uwzględnić je w kalkulacji bieżących świadczeń alimentacyjnych. Dłużnik alimentacyjny odpowiada za pokrycie potrzeb dodatkowych, obok alimentów elementarnych, jedynie wtedy, gdy potrzeby te są konieczne, a wysokość wydatków stosowna. Oznacza to, że powstające koszty muszą być merytorycznie zasadne, przedmiotowe wydatki muszą odpowiadać uzasadnionym interesom dziecka, a podjęcie działania generującego koszty musi nastąpić z ważnego powodu. Za koszty tzw. potrzeb dodatkowych odpowiadają obydwoje rodzice, proporcjonalnie do swych dochodów i sytuacji finansowej.
Wierzyciel alimentacyjny ma obowiązek konkretnego przedstawienia i udokumentowania warunków zaistnienia potrzeb dodatkowych. Przepisy prawne nie przewidują ryczałtowej kalkulacji takich potrzeb. W celu spełnienia warunków zaleca się więc prowadzenie możliwie szczegółowej dokumentacji dotyczącej potrzeb dodatkowych, czyli ich formy, oraz rachunków lub innych dowodów płatności, np. regularnych przelewów bankowych. Do uznanych przykładów potrzeb dodatkowych należą:
- dopłaty do leków
- leczenie homeopatyczne
- leczenie ortodoncyjne
- świetlica
- wycieczki klasowe
- korepetycje
- czesne
- przedszkole
- Pierwsza Komunia Św.
- nauka jazdy konnej
- sport
Wśród kosztów dodatkowych, których pokrycia można dochodzić, znajdują się również tzw. potrzeby specjalne.
Pojęcie potrzeb specjalnych określone zostało ustawowo w § 1613 Kodeksu Cywilnego (BGB). Warunki spełnione są wówczas, gdy powstające wydatki nie są regularne, nie można ich przewidzieć, są nadzwyczajnie wysokie i nie mieszczą się w zryczałtowanej kalkulacji zapotrzebowania bieżącego. Wymaga to sytuacji, w której powstałych kosztów z dużą dozą prawdopodobieństwa nie można było przewidzieć i z tego powodu nie mogły być one uwzględnione podczas ustalania wysokości bieżącej alimentacji elementarnej.
Dłużnik alimentacyjny nie jest zobowiązany do pokrycia wszystkich wydatków na potrzeby specjalne. Również i tu uzależnione jest to od tego, czy dochodzone potrzeby są konieczne, a ich koszty stosowne i uzasadnione. W związku z tym sama okoliczność powstania nadzwyczaj wysokiej potrzeby nie może prowadzić do tego, że dłużnik alimentacyjny musi pokryć przedmiotowe wydatki w pełnej wysokości. I w tym przypadku uwzględnieniu muszą ulec wszystkie okoliczności. Należy rozważyć i porównać poziom niezaspokojenia potrzeb alimentacyjnych osoby uprawnionej oraz zdolność finansową zobowiązanego do alimentacji. Dlatego możliwym jest, że w przypadku alimentacji dla dzieci można dochodzić pokrycia jedynie części kosztów powstałych w tym zakresie również, gdy dłużnikowi alimentacyjnemu pozostaje do dyspozycji kwota wykraczająca poza konieczny udział własny.
Przykłady uznawanych tzw. potrzeb specjalnych:
- wydatki związane z alergiami (pościel i materac)
- nieprzewidziane leczenie
- stomatologiczne
- komputer
- wymiana szkolna
- wyprawka niemowlęca
- koszty przeprowadzki
W związku z istniejącą kazuistyką i niezmienną koniecznością uwzględniania danych okoliczności oraz specyfiki poszczególnych przypadków każdą sytuację należy rozpatrywać indywidualnie.
Anja Czech-Grollmann
