Czy jadłeś dzisiaj ryż?

„Czy jadłeś dzisiaj ryż?” − tymi słowami witają się mieszkańcy południowych Chin. Z kolei na powitanie roku wszyscy życzą sobie „oby ci się nigdy nie przypalił ryż”.

Popularność ryżu jest olbrzymia. Prawie połowa ludności na świecie żywi się nim. Na Dalekim Wschodzie znaczy on tyle, co w Europie chleb czy ziemniaki.

Początkowo ryż uprawiano na terenach dzisiejszych Indii, skąd rozpoczęła się jego ekspansja. Już 5 tysięcy lat przed naszą erą był on głównym pożywieniem Chińczyków i Japończyków. Niedługo potem docenili go Egipcjanie i Grecy. Przez kolejne stulecia zyskiwał popularność w Afryce, potem w Hiszpanii i Portugalii. W średniowieczu dotarł do Włoch, a zaraz potem do Francji i Ameryki.

Któż z nas nie zna ryżu? Jadamy go bez dodatków bądź z dodatkami. W Polsce przeważnie w zupach lub jako dodatek do dań z sosami. Każda kuchnia ma swoje własne sposoby przyrządzania i podawania ryżu. Dzięki różnorodności w przygotowaniu i doborze przypraw w każdym kraju smakuje on inaczej. Robi się z niego mąkę, makaron, płatki, olej, piwo, sake i papier.

Dziś plantacje ryżu można spotkać niemal na całym świecie. Uprawia się go na wodnych albo suchych polach. Jednak najbardziej cenione są odmiany pochodzące z plantacji wodnych. Ryż dojrzewa od 100 do 250 dni, w zależności od odmiany. Dojrzały ścina się po spuszczeniu wody, suszy się przeważnie w suszarniach, zawieszony na żerdziach. Ryż jest codziennym pożywieniem niemal połowy ludności na świecie.

Ryż spożywczy, ten, który my znamy, otrzymuje się z ziaren ryżu siewnego (Oryza Sativa L.). Obecnie roślina ta i jej pola uprawne kojarzą się z Chinami i Japonią. Gatunek ten jest samopylny i wyróżnia się gęstymi łodygami, które osiągają wysokość do 150 cm. Na ich szczycie znajduje się kwiatostan. Liście Oryza Sativa są długie i mocno spłaszczone. Z kolei jej kwiaty skupiają się w okazałe wiechy o barwie zielono- niebieskiej. Najważniejsza część ryżu, czyli owoce, stanowią bogate w skrobię ziarniaki o wielkości do 4 mm. Jedna roślina wytwarza maksymalnie 100 ziarniaków.

Jest wiele gatunków ryżu. Różnią się one kształtem ziarna, smakiem, stopniem oczyszczenia, wartością odżywczą i zawartością skrobi, czyli amylopektyny. Podczas gotowania ryż wchłania wodę i pęcznieje. Im ziarno jest krótsze i bardziej pękate, tym więcej w nim amylopektyny i po ugotowaniu bardziej się klei.

Ryż stosuje się w diecie bezglutenowej i wszystkich dietach lekkostrawnych. Osoby dbające o linię chętnie jedzą ryż, który dodaje energii i uwalnia od głodu. Ryż dostarcza dużej ilości węglowodanów złożonych. Stanowi też cenne źródło potasu, który reguluje ciśnienie krwi, magnezu kojącego nerwy i poprawiającego koncentrację, a także żelaza i cynku poprawiających odporność. Zawiera on witaminy B i E.

Ryż brązowy, dziki i paraboliczny są bardziej zasobne w cenne składniki niż ryż biały. Wybierając ryż biały, warto zdecydować się na długoziarnisty, ponieważ jest on bogatszy w błonnik i wolniej trawiony.

Ewa Duszkiewicz